ZWOLNIENIA Z OBOWIĄZKU PROWADZENIA EWIDENCJI PRZY ZASTOSOWANIU KAS REJESTRUJĄCYCH W LATACH 2013-2014
ZWOLNIENIA Z OBOWIĄZKU PROWADZENIA EWIDENCJI PRZY
ZASTOSOWANIU KAS REJESTRUJĄCYCH W LATACH 2013-2014
1. Ogólne zasady korzystania ze zwolnień
a) Zwolnienia przedmiotowe
b) Zwolnienia podmiotowe
c) Zwolnienia podmiotowo-przedmiotowe
d) Utrata prawa do zwolnienia podmiotowego albo podmiotowo-przedmiotowego
a prawo do zwolnienia z drugiego tytułu
...
2. Kiedy podatnik jest zobowiązany do rozpoczęcia ewidencji obrotu i kwot
podatku na kasie rejestrującej?
a) Wyłączenia ze zwolnienia
b) Terminy wprowadzenia kas rejestrujących
3. Stosowanie przepisów przejściowych.
1. Ogólne zasady korzystania ze zwolnień
Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług
(Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, do
ewidencji przy zastosowaniu kas zobowiązani zostali wszyscy podatnicy dokonujący
sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub rolników
ryczałtowych.
Jednocześnie na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 111 ust. 8 ustawy o VAT
Minister Finansów został upoważniony do zwolnienia, w drodze rozporządzenia, na czas
określony, niektórych grup podatników oraz niektórych czynności z obowiązku stosowania
kas przy ewidencjonowaniu obrotu i kwot podatku należnego.
W latach 2010 - 2012 zakres zwolnień od ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy
zastosowaniu kas wyznaczało rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2010 r.
w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas
rejestrujących (Dz. U. Nr 138, poz. 930), zwane dalej „rozporządzeniem 2010”.
W latach 2013-2014 będzie obowiązywało nowe rozporządzenie z dnia 29 listopada 2012 r.
w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas
rejestrujących (Dz. U. z 2012 r. Nr 1382), zwane dalej „rozporządzeniem 2012”.
Rozporządzenie 2012 zawęża, co do zasady, zakres stosowanych dotychczas zwolnień od
tego obowiązku. Rozporządzenie 2012 wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2013 r.
a) Zwolnienia przedmiotowe (por. § 2 rozporządzenia 2012)
Katalog zwolnień przedmiotowych z obowiązku stosowania kas rejestrujących przy
ewidencjonowaniu obrotu i kwot podatku należnego zawiera załącznik do rozporządzenia
2012. Podatnicy wykonujący czynności wymienione w tym załączniku, co do zasady,
korzystają ze zwolnienia do dnia 31 grudnia 2014 r.
W szczególności w stosunku do rozporządzenia 2010, istotną zmianą jest wyłączenie
ze zwolnień usług świadczonych przez szkoły nauki jazdy. Od dnia 1 stycznia 2013 r. ze
zwolnienia przedmiotowego nie będą mogli korzystać podatnicy świadczący usługi szkół
nauki jazdy (PKWiU 85.53.11) (por. poz. 29 załącznika do rozporządzenia). Podatnicy ci
będą mogli natomiast korzystać, na ogólnych zasadach, ze zwolnień podmiotowych
(tj. z tytułu nieprzekroczenia kwoty obrotu – 20.000 zł). W kwestii momentu ewentualnej
utraty przez tych podatników prawa do zwolnienia - patrz przykład w pkt 3.
Pozostałe zmiany w zakresie zwolnień przedmiotowych mają charakter doprecyzowujący,
mający na celu wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych.
W stosunku do rozporządzenia 2010 zmieniono zapis poz. 41 załącznika do rozporządzenia
2012, który wskazuje, że zwolnienie dotyczy także (ewentualnych) należności
przyjmowanych przez rewizorów z tytułu usług przewozu przewożonych przez osoby rzeczy
i zwierząt.
b) Zwolnienia podmiotowe (por. § 3 ust. 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia 2012)
Na lata 2013-2014 został obniżony, w stosunku do lat ubiegłych, limit uprawniający
podatników do korzystania ze zwolnienia z obowiązku stosowania kas rejestrujących przy
ewidencjonowaniu obrotu i kwot podatku należnego.
Zarówno podatnicy, którzy kontynuują prowadzenie sprzedaży na rzecz podmiotów
wymienionych w art. 111 ust. 1 ustawy, jak i podatnicy, którzy rozpoczną tę sprzedaż po
dniu 31 grudnia 2012 r. będą zwolnieni z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot
podatku należnego za pomocą kas rejestrujących jeśli nie przekroczą obrotu, ze sprzedaży
na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników
ryczałtowych, w wysokości 20.000 zł.
Ponadto w przypadku podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego
limit 20.000 zł będzie określany w proporcji do okresu prowadzenia działalności
obligującej do stosowania kas rejestrujących (zaproponowano tutaj konstrukcję zbliżoną jak
w art. 113 ustawy o VAT). W rozporządzeniu 2010 do podatnika rozpoczynającego sprzedaż
dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych
stosuje się limit 20.000 zł niezależnie od tego, czy rozpoczął on działalność w pierwszym, czy
czwartym kwartale roku. Zgodnie natomiast z rozporządzeniem 2012 wysokość limitu dla
podatników rozpoczynających działalność będzie uzależniona od okresu prowadzonej
w tym roku sprzedaży. Przy czym limit ten należy liczyć od momentu rozpoczęcia sprzedaży
dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych
do końca danego roku podatkowego.
c) Zwolnienia podmiotowo-przedmiotowe (por. § 3 ust. 1 pkt 3 i 4
rozporządzenia 2012)
Utrzymano system zwolnień u podatników, u których udział wartości dostaw towarów
i świadczonych usług wymienionych w części I załącznika w obrotach z działalności
określonej w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT jest większy niż 80%. Zwolnieniem z tego
tytułu objęci są zarówno podatnicy, u których udział procentowy obrotu był w poprzednim
roku podatkowym wyższy niż 80% (§ 3 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia 2012), jak również
podatnicy rozpoczynający po 31 grudnia 2012 r. wykonywanie czynności, o których mowa
w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, u których przewidywany udział procentowy obrotu będzie
wyższy niż 80% (por. § 3 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia 2012).
d) Utrata prawa do zwolnienia podmiotowego albo podmiotowo- przedmiotowego
a prawo do zwolnienia z drugiego tytułu
W § 3 ust. 2 rozporządzenia 2012 zawarto zastrzeżenie, że jeśli podatnik w poprzednim roku
podatkowym przestał spełniać warunki do korzystania ze zwolnienia z tytułu limitu obrotu
(zwolnienie podmiotowe), nie może ponownie korzystać z tego tytułu zwolnieniowego. Może
natomiast skorzystać ze zwolnienia z tytułu „udziału procentowego obrotu” (zwolnienie
podmiotowo-przedmiotowe) w przypadku, gdy spełni warunki do korzystania z tego tytułu
zwolnieniowego. Taka sama zasada dotyczy utraty zwolnienia z tytułu „udziału procentowego
obrotu” (zwolnienie podmiotowo-przedmiotowe) - § 3 ust. 3 rozporządzenia 2012. Jeśli
podatnik nie osiągnął w pierwszym lub drugim półroczu poprzedniego roku podatkowego
wskaźnika uprawniającego do korzystania z tego tytułu, nie może ponownie z niego
skorzystać, natomiast może skorzystać ze zwolnienia z tytułu obrotu (zwolnienie
podmiotowe) w przypadku, gdy spełni warunki do korzystania z tego tytułu zwolnieniowego.
Jednocześnie wprowadzono zastrzeżenie, że podatnik, który w poprzednim roku podatkowym
był obowiązany do ewidencjonowania (niezależnie od przyczyny) nie może korzystać ze
zwolnienia z tytułu limitu obrotów (por. § 3 ust. 2 rozporządzenia 2012).
2. Kiedy podatnik jest zobowiązany do rozpoczęcia ewidencji obrotu i kwot
podatku na kasie rejestrującej?
a) Wyłączenia ze zwolnienia (por. § 4 rozporządzenia 2012)
Katalog czynności, do których nie mają zastosowania zwolnienia przedmiotowe,
podmiotowe oraz podmiotowo-przedmiotowe, zawiera § 4 rozporządzenia 2012. Co do
zasady z chwilą rozpoczęcia wykonywania tych czynności podatnik jest zobowiązany do
rozpoczęcia ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących. Katalog tych czynności
pozostał niezmieniony w stosunku do rozporządzenia 2010. Nadal obowiązują zasady
wyłączenia ze zwolnienia od ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących, m.in.
w przypadku dostaw: części do silników (PKWiU 28.11.4), silników spalinowych
wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych do napędu pojazdów (PKWiU 29.10.1),
nadwozi do pojazdów silnikowych (PKWiU 29.20.1), przyczep i naczep; kontenerów
(PKWiU 29.20.2); sprzętu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego, sprzętu
fotograficznego. W katalogu tym dokonano jedynie zmian o charakterze porządkującym.
W stosunku do rozporządzenia 2010 w rozporządzeniu 2012 zmieniono natomiast zasadę
ewidencjonowania czynności dostawy gazu płynnego. Zgodnie, bowiem z rozporządzeniem
2012 ewidencjonowaniu będą podlegały czynności dostawy gazu płynnego, a nie tak jak
dotychczas, podatnicy prowadzący działalność w zakresie sprzedaży gazu płynnego.
W konsekwencji czynność dostawy gazu będzie objęta obowiązkiem ewidencyjnym na takich
zasadach jak pozostałe czynności wymienione w § 4 ust. 1 rozporządzenia 2012.
W rozporządzeniu 2012 zmodyfikowano wyłączenia ze zwolnienia dotyczące świadczenia
„usług przewozów regularnych i nieregularnych pasażerskich w samochodowej komunikacji”
(§ 4 ust. 1 pkt 2 lit. a) poprzez usunięcie wyrazów „regularnych i nieregularnych”. Zmiana ta
ma charakter wyłącznie doprecyzowujący.
Zmianie uległy również wyłączenia ze zwolnienia dotyczące usług przewozu osób oraz ich
bagażu podręcznego taksówkami (§ 4 ust. 1 pkt 2 lit. b rozporządzenia 2012). Zmiana ta jest
konsekwencją nowego brzmienia definicji taksówki zawartej w ustawie z dnia 20 czerwca
1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1137).
W rozporządzeniu 2012 zmieniono również zakres wyłączenia ze zwolnienia dotyczącego
nośników danych (§ 4 ust. 1 pkt 1 lit. l). Modyfikacja polega na dodaniu wyrażenia „inne
analogowe lub cyfrowe nośniki danych”. Zmiana ta uwzględnia postęp technologiczny
i stosowanie w obrocie różnych nośników danych, nie tylko tych wymienionych
w rozporządzeniu 2010.
b) Terminy wprowadzenia kas rejestrujących (por. § 5 rozporządzenia 2012)
W rozporządzeniu 2012 utrzymano zasadę, że podatnik traci prawo do zwolnienia
z ewidencjonowania sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności
gospodarczej oraz rolników ryczałtowych po upływie dwóch miesięcy następujących po
miesiącu, w którym przestał spełniać warunki danego tytułu zwolnieniowego.
Zasada ta dotyczy zatem podatników:
- kontynuujących prowadzoną w zeszłym roku działalność w ww. zakresie
i korzystających dotychczas ze zwolnienia podmiotowego, w związku
z przekroczeniem obrotu z tej działalności w wysokości 20.000 zł (§ 5 ust. 1
rozporządzenia 2012),
- rozpoczynających w danym roku działalność w ww. zakresie i korzystających ze
zwolnienia podmiotowego, w związku z przekroczeniem obrotu z tej działalności
w wysokości 20.000 zł (liczonej w proporcji do okresu wykonywania czynności )
(§ 5 ust. 2 rozporządzenia 2012),
- kontynuujących prowadzoną w zeszłym roku działalność w ww. zakresie
i korzystających ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego, w związku
z nieosiągnięciem w danym półroczu roku podatkowego wskaźnika procentowego
udziału obrotów przekraczającego 80% (§ 5 ust. 3 i 4 rozporządzenia 2012),
- rozpoczynających w pierwszym półroczu roku podatkowego działalność w ww.
zakresie i korzystających ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego, w związku
z nieosiąganiem w okresie pierwszych sześciu miesięcy z wykonywania tych
czynności wskaźnika udziału procentowego obrotów przekraczającego 80% (§ 5
ust. 5 rozporządzenia 2012),
- rozpoczynających w drugim półroczu roku podatkowego działalność w ww.
zakresie i korzystających ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego, w związku
z nieosiąganiem do końca roku podatkowego wskaźnika udziału procentowego
obrotu przekraczającego 80% (§ 5 ust. 6 rozporządzenia 2012).
Jednocześnie zmodyfikowano (w stosunku do § 3 ust. 3 rozporządzenia 2010) regulację
dotyczącą podatników, którzy na skutek utraty prawa do zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego
musieliby zainstalować ponad 5 000 kas. Zgodnie ze zmianą skrócono,
z 2 lat do 1 roku, okres zwolnienia dla podatników korzystających ze zwolnienia
określonego w § 3 pkt 3 rozporządzenia 2012, przy jednoczesnym dopuszczeniu zasady
ogólnej, wyrażonej w § 6 rozporządzenia 2012, dotyczącej stopniowego wprowadzania kas
po upływie tego okresu.
Ponadto zgodnie z brzmieniem § 5 ust. 7 rozporządzenia 2012 podatnik traci prawo do
zwolnienia z tytułu limitu obrotów w przypadku wykonania czynności podlegających
obowiązkowi ewidencjonowania. Podatnicy, którzy rozpoczną wykonywanie lub wykonują
czynności wyłączone w ogóle ze zwolnienia (wymienione w § 4 ust. 1 pkt 1 i 2
rozporządzenia 2012) nie mogą zatem korzystać z tytułu zwolnieniowego wynikającego
z limitu obrotu (zwolnienia podmiotowego).
W stosunku do pozostałych czynności, innych niż wymienione w § 4 ust. 1 rozporządzenia
2012, podatnicy mogą korzystać z innych tytułów zwolnieniowych (podmiotowo-przedmiotowych
określonych w § 3 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz przedmiotowych określonych w § 2
rozporządzenia 2012), o ile spełniają odrębne warunki.
3. Stosowanie przepisów przejściowych (por. § 7 rozporządzenia 2012)
Podatnicy, którzy przestali spełniać warunki do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania
przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia, w celu rozpoczęcia ewidencjonowania
na kasie rejestrującej stosują terminy określone w rozporządzeniu 2010.
Ponadto podatnicy, którzy w 2012 r. rozpoczęli wykonywanie sprzedaży na rzecz osób
fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych,
w celu określenia limitu za 2012 r. uprawniającego do korzystania ze zwolnienia
z ewidencjonowania w 2013 r., nie stosują do jego wyliczenia proporcji do okresu
prowadzenia sprzedaży w 2012 r. Podatników tych obowiązywać będzie limit 20 000 zł
(niezależnie od tego, w którym miesiącu roku 2012 podatnik rozpoczął wykonywanie
sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej
oraz rolników ryczałtowych). Zatem aby mogli oni w 2013 r. móc korzystać ze
zwolnienia podmiotowego, sprzedaż z tego tytułu za 2012 r. nie może przekroczyć kwoty
20.000 zł.
Dodatkowo podatnicy, którzy korzystali ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania do
dnia wejścia w życie rozporządzenia 2012 oraz nie będą mieli prawa do dalszego
korzystania z tego zwolnienia na podstawie nowych regulacji zostaną zobligowani do
rozpoczęcia ewidencjonowania z dniem 1 marca 2013 r. (dotyczy to m.in. podatników,
którzy w 2012 r. przekroczyli obrót 20.000 zł, a nie przekroczyli obrotu 40.000 zł na rzecz
osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych).
Przykład
Podatnik prowadzi szkołę nauki jazdy i przekroczył w 2012 r. obrót w wysokości
20.000 zł. (obrót w rozumieniu art. 111 ust. 1 ustawy). Czy musi posiadać kasę
rejestrująca od dnia 1 stycznia 2013 r. czy od dnia 1 marca 2013 r.?
Rozporządzenie 2012 wprowadza stosowany na ogólnych zasadach obowiązek prowadzenia
ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących przez szkoły nauki jazdy (por. pozycję 29
załącznika do rozporządzenia). W praktyce oznacza to, że podatnicy prowadzący działalność
w tym zakresie będą zobowiązani do stosowania kas w przypadku przekroczenia z tytułu
sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz
rolników ryczałtowych kwoty 20.000 zł – dla podatników wykonujących przed 1 stycznia
2013 r. te czynności. W myśl § 7 ust. 3 rozporządzenia 2012, w przypadku podatników,
którzy nie przestali spełniać warunków do zwolnienia przed 1 stycznia 2013 r. oraz nie zostali
zwolnieni z tego obowiązku na podstawie § 2 i § 3 ww. rozporządzenia, zwolnienie traci moc
z dniem 1 marca 2013 r.
Jeśli podatnik rozpoczął ewidencjonowanie czynności wymienionych w:
- poz. 33 załącznika, (tj. dostawa towarów i świadczenie usług przez podatnika na
rzecz jego pracowników oraz przez spółdzielnie mieszkaniowe na rzecz członków
lub innych osób),
- poz. 34 załącznika (tj. świadczenie usług przy niewielkiej liczbie świadczonych
usług i odbiorców),
- poz. 39 załącznika (tj. dostawa produktów (rzeczy) - dokonywana przy użyciu
urządzeń służących do automatycznej sprzedaży, które w systemie bezobsługowym
przyjmują należność i wydają towar), lub
- poz. 40 załącznika (tj. usługi świadczone przy użyciu urządzeń, w tym wydających
bilety, obsługiwanych przez klienta),
nie stosuje się zwolnienia przedmiotowego, o którym mowa w § 2 ust. 1 rozporządzenia
2012, w zakresie czynności ewidencjonowanych.
W odniesieniu do pozostałych czynności wymienionych w załączniku, podatnik może
skorzystać ze zwolnienia (por. § 7 ust. 4 rozporządzenia 2012).
Podatnik, który w latach wcześniejszych (tj. przed 1 stycznia 2012 r.) przestał spełniać
warunki do korzystania ze zwolnienia z tytułu limitu obrotów (lub powstał u niego
obowiązek ewidencjonowania) nie może korzystać z tego tytułu zwolnieniowego
(por. § 7 ust. 5 rozporządzenia 2012).
Podatnik, który przed 1 stycznia 2013 r. przestał spełniać warunki do zwolnień „podmiotowo-przedmiotowych”
określonych w rozporządzeniu 2010, nie może korzystać ze zwolnienia,
podmiotowo-przedmiotowego przewidzianego rozporządzeniem 2012 (por. § 7 ust. 6
rozporządzenia 2012).